-
1 каплап алу
-
2 каплау
перех.1) крыть, покрыва́ть/покры́ть || покры́тиеөй түбәсен шифер белән каплау — крыть кры́шу до́ма ши́фером
2) крыть, покрыва́ть/покры́ть; облицо́вывать/облицева́ть || покры́тие, облицо́вывание, облицо́вкасандыкны калай белән каплау — покры́ть сунду́к желе́зом
стеналарны мәрмәр белән каплау — облицева́ть сте́ны мра́мором
3) крыть, покрыва́ть/покры́ть, накла́дывать/наложи́ть (слой чего-л.) || покры́тие, накла́дываниечүлмәкне глазурь белән каплау — наложи́ть глазу́рь на горшо́к
картинаны лак белән каплау — покры́ть карти́ну ла́ком
4) покрыва́ть/покры́ть, накрыва́ть/накры́ть, укрыва́ть/укры́ть, прикрыва́ть/прикры́ть, закрыва́ть/закры́ть || покры́тие, накры́тие, укры́тие, прикры́тиеаякларны одеял белән каплау — накры́ть но́ги одея́лом
китапларга газета каплау — закры́ть кни́ги газе́той
чәчне яулык белән каплау — прикры́ть во́лосы платко́м
чиләкне капкач белән каплау — закры́ть ведро́ кры́шкой
5) покрыва́ть/покры́ть, оку́тывать/оку́тать, завола́кивать/заволо́чь || покры́тиеболытлар күк йөзен каплады — ту́чи заволокли́ не́бо
бөтен нәрсәне томан каплады — всё оку́тано тума́ном
күзне яшь каплады — глаза́ заволокли́ слёзы
6) крыть, покрыва́ть/покры́ть, устила́ть/устла́ть, усе́ивать/усе́ять (чем-л.) || покры́тие, усти́лкабакчаны сары яфраклар каплаган — сад усе́ян жёлтыми ли́стьями
өй түбәсен чык каплаган — кры́ша до́ма покры́та росо́й
җир өстен ап-ак кар каплаган — пове́рхность земли́ у́стлана бе́лым-пребе́лым сне́гом
битен сакал каплаган — лицо́ покры́то бородо́й
7) покрыва́ть/покры́ть, выступа́ть/вы́ступить, появля́ться/появи́ться (на лице, щеках) || покры́тие, появле́ниемаңгайны тирән җыерчыклар каплаган — на лбу его́ появи́лись глубо́кие морщи́ны
тәнне каз тәне каплады — на те́ле вы́ступила гуси́ная ко́жа
8) закрыва́ть/закры́ть, загора́живать/загороди́ть, загражда́ть/загради́ть, прегражда́ть/прегради́ть || закры́тие, загора́живание, загражде́ние, прегражде́ниеюлны каплау — закры́ть доро́гу
урамның ике башын да каплау — загороди́ть о́ба конца́ у́лицы
9) закрыва́ть/закры́ть, заслоня́ть/заслони́ть, загора́живать/загороди́ть (чем-л. от кого, чего-л.) || закры́тие, засло́н, загора́живаниеана баласын гәүдәсе белән каплады — мать закры́ла ребёнка свои́м те́лом
баш белән утны каплау — заслони́ть голово́й свет
битне куллар белән каплау — закры́ть лицо́ рука́ми
10) закрыва́ть/закры́ть, занаве́шивать/занаве́сить, заве́шивать/заве́сить (чем-л.) || закры́тие, занаве́шиваниеишекне одеял белән каплау — закры́ть дверь одея́лом
лампаны газета белән каплау — заве́сить ла́мпу газе́той
тәрәзәне пәрдә белән каплау — занаве́сить што́рой окно́
11) покрыва́ть/покры́ть, глуши́ть, заглуши́ть ( о звуках)сөйләүченең сүзләрен көлү каплады — смех покры́л слова́ расска́зчика
давыл бөтен тавышларны каплады — бу́ря заглуши́ла все зву́ки
12) завола́кивать/заволо́чь, обвола́кивать/обволо́чь ( о тучах)13) перен. покрыва́ть/покры́ть, гаси́ть, погаси́ть, возмеща́ть/возмести́ть, компенси́ровать, восполня́ть/воспо́лнить, искупа́ть/искупи́ть || покры́тие, возмеще́ние, компенса́ция, искупле́ниеюл расходларын каплау — возмести́ть доро́жные расхо́ды
җитмәүчелекне каплау — погаси́ть недоста́чу
бурычларны каплау — покры́ть долги́
югалтуларны каплау — компенси́ровать поте́ри
14) перен. покрыва́ть/покры́ть, скрыва́ть/скры́ть, укрыва́ть/укры́ть (что-л., кого-л.); прикрыва́ть/прикры́ть || покры́тие, скры́тие, укры́тиеҗинаятьне каплау — покры́ть преступле́ние
кимчелекләрне каплау — скрыва́ть недоста́тки
кемнеңдер ялганын каплау — прикры́ть (чей-л.)обма́н
15) перен. охва́тывать/охвати́ть, захва́тывать/захвати́ть, распространя́ться/распространи́ться (на кого-л., что-л.) || охва́тывание, захва́тывание, захва́т, распростране́ниеут бөтен бинаны каплады — ого́нь распространи́лся на всё зда́ние
илне кризис куркынычы каплады — страну́ охвати́л страх кри́зиса
16) перен. покрыва́ть/покры́ть, охва́тывать/охвати́ть, оку́тывать/оку́тать, заполня́ть/запо́лнить (о заре, мраке, темноте и т. п.)тирә-юньне караңгылык каплады — темнота́ оку́тала окре́стность
өйне кайгы каплады — го́ре запо́лнило дом
17) воен. прикрыва́ть/прикры́ть, ста́вить/поста́вить засло́н || прикры́тие, засло́нкаплау группасы — гру́ппа прикры́тия
пехота һөҗүмен артиллерия уты белән каплау — прикры́ть артиллери́йским огнём наступле́ние пехо́ты
18)а) перевёртывать/переверну́ть, опроки́дывать/опроки́нуть, поста́вить вверх дном || перевёртывание, опроки́дываниекисмәкләрне әйләндереп каплау — бо́чки поста́вить вверх дном
чынаякны тәлинкәгә каплау — опроки́нуть ча́шку на блю́дце
б) перен. опроки́дывать/опроки́нуть, выпива́ть/вы́пить, вылива́ть/вы́лить ( содержимое посуды) || опроки́дываниеәйтерсең, өстемә бер чиләк салкын су капладылар — как бу́дто на меня́ вы́лили ведро́ холо́дной воды́
19) закрыва́ть/закры́ть, зажима́ть/зажа́ть, затыка́ть/заткну́ть || закры́тие, зажа́тиесм. тж. томалауколакларны каплау — заткну́ть у́ши
авызны каплап иснәү — зева́ть, закры́в (прикры́в) рот
20) крыть, покры́ть ( в карточных играх)туз белән каплау — крыть тузо́м
•- каплап китү
- каплап кую
- каплап сөрү••каплап калдыру — замя́ть (дело, недостатки)
каплап калу — скрыва́ть/скрыть, укрыва́ть/укры́ть, прикрыва́ть/прикры́ть
-
3 болыт
I сущ.1) о́блако, ту́ча || о́блачный, тучево́йкар, яңгыр болыты — сне́жная, дождева́я ту́ча
ак болытлар — бе́лые ту́чи
яшенле болыт — грозова́я ту́ча
кара болыт якыная — надвига́ется чёрная ту́ча
болыт каплап алу — покрыва́ться облака́ми
болыт дулкыннары — о́блачные (тучевы́е) во́лны
болыт күләгәсе — тучева́я тень
2) перен.; чаще с прил. кара о чём-л. омрачающем жизнь, несущем огорчение, беспокойство о́блако, ту́чаикесенең мөнәсәбәтендә кара болыт үтте — в их отноше́ниях пробежа́ла чёрная ту́ча
якты көннәрне болыт каплады — све́тлые дни бы́ли омрачены́ ту́чами
3) перен. о́чень большо́е коли́чество, о́чень мно́го, мно́жество, вели́кое мно́жество; облака́, ту́ча, ма́сса (пара, дыма, снега и т. п.)тузан болыты — о́блако пы́ли, пы́льное о́блако
халык болыты — вели́кое мно́жество люде́й
•- болытлар астында
- болытлар астындагы••II сущ.болыт кебек (болыт сыман; болыт шикелле) — ту́ча ту́чей, сло́вно ту́ча, о́чень мра́чный, хму́рый
1) зоол. бодя́га ( пресноводная губка)2) спец. гу́бка3) гу́бка (изготовляемое из резины, синтетики, пористое упругое изделие, употребляющееся при мытье)
См. также в других словарях:
чолгавыч — иск. Кайбер аяк киемнәре (мәс. итек) эченнән аякка урау өчен тукыма кисәге аяк чуы. II. ЧОЛГАУ – ф. 1. Берәр нәрсә (чүпрәк, тукыма һ. б. белән урау, чорнау, төрү 2. Берәр кеше яки нәрсә тирәсенә килеп туплану, аны әйләндереп алу 3. Берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чу — иск. Кайбер аяк киемнәре (мәс. итек) эченнән аякка урау өчен тукыма кисәге аяк чуы. II. ЧОЛГАУ – ф. 1. Берәр нәрсә (чүпрәк, тукыма һ. б. белән урау, чорнау, төрү 2. Берәр кеше яки нәрсә тирәсенә килеп туплану, аны әйләндереп алу 3. Берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йоту — 1. Тел һәм йоткылык мускулларының хәрәкәте белән азык, эчемлек һ. б. үңәч аша үткәрү 2. Үзенә алу, сеңдерү. күч. Бик тырышып, мавыгып өйрәнү, үзләштерү тур. 3. Үз эченә суыру, батыру. күч. Нәр. б. эченә кереп юкка чыгу, икенче бер хәлгә килү тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрү — ф. 1. Берәр нәрсәне кат кат бөкләү, бөтерү 2. Тәмәкене тартыр өчен кәгазь кисәгенә салып, тыгыз итеп бөтереп, нечкә, кыска челем ясау 3. Берәр нәрсәне кәгазьгә, чүпрәккә һ. б. ш. урау. Шундый эш өчен ярарлык төрү кәгазе 4. Берәр кешене материал,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сару — I. 1. Җепне: киләп ясау өчен киләп агачына чорнау, урау. Гомумән, кая да булса чорнау, урау (җепне, тасманы һ. б. ш.). Пәрәвез җебен таратып беркетү (үрмәкүч тур.) 2. Берәр җиргә җыелып урнашу, туплану (корт күче тур.) күч. Урап чолгап,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тултыру — 1. Берәр савытны берәр нәрсә белән тулы итү 2. Берәр нәрсә эченә башка ваграк нәрсәләр яки сыеклык салу 3. күч. Бөтен тирә юньне, барлык буш урынны биләп алу, бөтен тирә юньгә, барлык урыннарга таралу; күп булу. Нин. б. бер урынга җанлы җансыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тутыру — 1. Берәр савытны берәр нәрсә белән тулы итү 2. Берәр нәрсә эченә башка ваграк нәрсәләр яки сыеклык салу 3. күч. Бөтен тирә юньне, барлык буш урынны биләп алу, бөтен тирә юньгә, барлык урыннарга таралу; күп булу. Нин. б. бер урынга җанлы җансыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чобарлау — (ЧУАРЛАНДЫРУ) (ЧУАРЛАТУ) – 1. Чуар итү, чуар төс бирү, чуар төскә кертү. Бизәү чуарлап сугу. Бик күп билгеләр төшерү, язу сызулар белән тутыру 2. Каплау, каплап алу, сырып алу 3. Сөйләмне һ. б. ш. эчтәлеккә бик үк карамаган сүзләр белән бизәү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чормау — 1. Җепне һ. б. ш. нәрсәгә дә булса урау. Берәр нәрсәгә урау (тукыма, чүпрәк кисәген һ. б. ш.) 2. Төрү. Төреп ясау, төреп әзерләү тәмәке чорнау 3. Берәр кеше яки нәрсә тирәсендә булу, әйләндереп алу 4. Һәр яктан каплау, каплап алу 5. күч. Кайда да … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чорнау — 1. Җепне һ. б. ш. нәрсәгә дә булса урау. Берәр нәрсәгә урау (тукыма, чүпрәк кисәген һ. б. ш.) 2. Төрү. Төреп ясау, төреп әзерләү тәмәке чорнау 3. Берәр кеше яки нәрсә тирәсендә булу, әйләндереп алу 4. Һәр яктан каплау, каплап алу 5. күч. Кайда да … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чуарлау — (ЧУАРЛАНДЫРУ) (ЧУАРЛАТУ) – 1. Чуар итү, чуар төс бирү, чуар төскә кертү. Бизәү чуарлап сугу. Бик күп билгеләр төшерү, язу сызулар белән тутыру 2. Каплау, каплап алу, сырып алу 3. Сөйләмне һ. б. ш. эчтәлеккә бик үк карамаган сүзләр белән бизәү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
